روز مردگان در مکزیک: تاریخچه، آداب و رسوم، و تأثیر جهانی این جشن سنتی - گیگابلاگ

برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با bestcanadatours.com مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.

جشن روز مردگان سنتی دیرینه و از مهم ترین جشن های مکزیک است که ریشه آن به هزاران سال قبل، پیش از ورود مهاجران اسپانیایی، بازمی گردد. به گفته مکزیکی ها این روز، فرصتی است برای یادآوری و گرامی داشت عزیزانی که از دست داده ایم. در چنین روزی به آن ها اجازه می دهیم تا حتی برای یک شب هم که شده، به خانه هایمان بازگردند و حضورشان را احساس کنیم. در حال حاضر، این جشن تلفیقی از سنت های کاتولیک و عرفانی مکزیک است که آن را راهی برای یادآوری و گرامی داشت عزیزان از دست رفته می دانند.

غرفه ها و بازارهای پرجنب وجوشی که هنگام برگزاری جشن روز مردگان برپا می شوند، به فروش جمجمه های تزیین شده با شکر یا شکلات می پردازند. مغازه ها و رستوران ها با کاغذهای رنگی و ویترین فروشگاه ها با شاخه گل های همواره بهار آراسته می شوند. افراد در خانه ها عکس اجداد خود را در کنار شمع ها و شیرینی سنتی مکزیکی روی محراب قرار می دهند و فضای خانه را با بوی عود معطر می نمایند.

معرفی روز مردگان مکزیک

روز مردگان (the Day of the Dead) که به عنوان سنتی قدیمی، سال ها است با فرهنگ مردم مکزیک عجین شده، در سال های اخیر به جاذبه ای مهم تبدیل شده است. گردشگران به شهرها و روستاهای سراسر کشور سفر می نمایند تا محراب های رنگارنگی را مشاهده نمایند که برای دعوت ارواح به جهانی زندگان برپا می شوند.

روز مردگان بارها در بسیاری از فیلم های مشهور و تبلیغات برندهای بزرگ به نمایش در آمده است؛ اما هم چنان برای مردم مکزیک به عنوان سنتی خانوادگی شناخته می گردد و فرصتی است تا یاد و خاطر عزیزان از دست رفته شان را گرامی بدارند. این مراسم قدرت مکزیکی ها را در جهان پر از خشونت و تراژدی نشان می دهد؛ چراکه همچنان برای ادامه حیات و خندیدن به هر چیزی، حتی مرگ، کوشش می نمایند.

روز مردگان در دیگر کشورها

روز مردگان، در اصل سنتی مکزیکی است؛ اما طبق این رسم دیرینه، دیگر کشورهای کاتولیک جهان هم به متوفی احترام می گذارند. در فیلیپین، اقوام با آوردن گل و روشن کردن شمع، بر سر مزار مردگان شان حاضر می شوند.

در برزیل، روز مردگان با عنوان روز ارواح (All Souls Day)، در راستای احترام به مردگان شناخته می گردد. در بسیاری کشورها، از جمله ایالات متحده، دوم نوامبر را به عنوان روز مردگان می شناسند. در این روز کاتولیک ها به یاد مردگان برای آن ها دعا می نمایند.

روز مردگان چه زمانی است؟

تاریخ برگزاری جشن مردگان دوم نوامبر است. طبق باورهای عامه مردم، در این روز، ارواح مردگان به جهانی زنده ها باز می گردند؛ البته جشن از 28 اکتبر شروع می گردد و هرروز به نوعی از مرگ اختصاص دارد.

مثلا یک روز، مخصوص افرادی است که در سانحه تصادف جان باخته اند و روز دیگر مختص بچه هایی است که قبل از غسل تعمید مرده اند. یکم نوامبر نیز ویژه بچه ها و افرادی است که زندگی پاکی داشته اند.

تاریخچه روز مردگان

قدمت جشن روز مردگان به هزاران سال پیش بازمی گردد و در فرهنگ های بومی ریشه دارد؛ البته پایه و اساس این روز متاثر از فرهنگ مردم آزتک (Aztec) است.

در فرهنگ آزتک، مرگ اتفاقی گذرا بود و ارواح مردگان می توانستند برای ملاقات با زنده ها به این جهان بازگردند؛ البته اسپانیایی ها پس از قرن شانزدهم، این سنت دیرینه را به تقویم کاتولیک ها افزودند و آن را به صورت یک جشن همگانی برگزار می کردند.

آداب و رسوم جشن روز مردگان

جشن مردگان مکزیک با توجه به آداب و رسوم هر منطقه برگزار می گردد؛ البته وجه اشتراک هایی هم دارند. مردم معمولا عکس های عزیزان فوت شده خود را همراه با غذاها و نوشیدنی های موردعلاقه آن ها، روی میز یادبود یا همان محراب قرار می دهند. در بعضی از نقاط کشور، مانند استان مورلوس (Morelos)، خانواده ها درهای خانه خود را باز می گذارند تا افرادی که تمایل به شرکت در این مراسم دارند، وارد خانه شوند و از آن ها با غذاهایی مانند پان د مورتو یا نان مردگان (Bread of the Dead، شیرینی سنتی مکزیکی) و آتوله (atole، نوعی نوشیدنی تهیه شده از ذرت) پذیرایی می نمایند. در روز دوم نوامبر، بسیاری از مردم به قبرستان ها می روند تا گل ها، شمع ها و دیگر هدایای خود را روی قبرها بگذارند.

با افزایش محبوبیت جهانی این سنت دیرینه، به ویژه با ساخت فیلم های هالیوودی مانند کوکو (Coco) و کتاب زندگی (The Book of Life)، جشن ها بزرگ تر و مجلل تر شدند.

فیلم 2015 جیمز باند به نام اسپکتر (Spectre)، رژه بزرگ روز مردگان در مرکز شهر مکزیکو سیتی را به نمایش گذاشت. مقامات، بر اساس این فیلم، نسخه واقعی آن را که شامل رقصندگان با لباس های رنگارنگ و رژه هایی با تصاویر جمجمه های بزرگ بود، در میان شهر اجرا کردند. از آن موقع به بعد، این رژه به یک جاذبه مهم گردشگری برای مرکز مکزیک تبدیل شد؛ تا جایی که در سال 2019، تعداد 2.6 میلیون نفر از آن بازدید کردند. شهرهایی از ایالات متحده مانند لس آنجلس، شیکاگو و سن آنتونیو که شمار زیادی از مکزیکی ها در آن ساکن هستند، جشن های باشکوهی از جمله رژه ها، بازارهای خیابانی و نمایشگاه های مجذوب کننده و دیدنی برگزار می نمایند.

محراب روز مردگان

محراب های روز مردگان در سه نوع با طبقات مختلف تهیه می شوند:

• دو طبقه ای، نماد زمین و آسمان است.
• سه طبقه ای، می تواند نمایانگر بهشت، زمین و برزخ باشد.
• هفت طبقه ای، نشان دهنده هفت مرحله برای ورود به زندگی پس از مرگ یا هفت گناه کبیره است.

هر محراب شامل مواردی است که به چهار عنصر زمین، آب، هوا و آتش اشاره می نماید.

• خاکستر یا خاک روی محراب، به طور معمول نمادی از عنصر زمین است.
• لیوان آب به ارواح اجازه می دهد تا تشنگی خود را پس از یک سفر طولانی برطرف نمایند.
• معمولا از دستمال کاغذی طرح دار با نقوش پیچیده برای نمایش هوا استفاده می گردد.
• شمع ها نشانه آتش هستند و به راهنمایی ارواح به خانه یاری می نمایند.

بعلاوه در محراب موارد دیگری قرار می گیرد که از میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• روی محراب شیرینی محلی پان د مورتو و جمجمه های کوچکی قرار می دهند که از شکر یا شکلات ساخته شده اند.
• برای محراب بچه ها فوت شده، یک سگ اسباب بازی کوچک قرار داده می گردد.
• غذا، نوشیدنی یا سایر اقلام موردعلاقه مردگان هم از دیگر موارد موجود در محراب هستند.
• قالیچه بافته شده از حصیر روی میز هم این امکان را برای ارواح فراهم می نماید تا در مکانی استراحت نمایند.
• کوپال (copal) نوعی بخور برای پاکسازی فضا است که روی محراب قرار می گیرد.

کدام گل ها نماد روز مردگان هستند؟

مهم ترین گل در روز مردگان، گل همواره بهار (Marigold) است. گلبرگ های زرد روشن این گل نمایانگر خورشید است و به عنوان راهنما برای روح مردگان در بازگشت به خانه عمل می نماید.

گل های مهم دیگر محراب شامل گل چشماری سفید (White Babys Breath) می گردد که نمایانگر خلوص است. بعلاوه از نوعی گل مخملی قرمز روشن به نام تاج خروس (Roosters Comb) برای رنگ بخشیدن به محراب استفاده می گردد.

شیرینی روز مردگان

شیرینی محبوب و مرسوم روز مردگان، پان د مورتو است که به عنوان شیرینی سنتی مکزیکی در محراب قرار داده می گردد. اغلب خانواده ها در طول ماه اکتبر از این شیرینی استفاده می نمایند. این شیرینی ریشه در فرهنگ آزتک دارد. مردم آزتک نه تنها در این جشن، بلکه در دیگر جشن های خود از انواع شیرینی سنتی استفاده می کردند.

شیرینی پان د مورتو را به صورت گرد تهیه می نمایند و روی آن طرحی از جفت استخوان متقاطع و برجسته دیده می گردد که نمادی از جمجمه است. سپس، روی آن شکر یا مواد دیگری می پاشند.

روز مردگان در ایران

در ایران، روزی مشابه با روز مردگان مکزیک وجود ندارد؛ اما در فرهنگ ایرانی هم مراسم هایی به یاد و گرامی داشت درگذشتگان برگزار می گردد.

در فرهنگ ایرانی برگزاری مراسم یادبود و فاتحه خوانی در روزهای سوم، هفتم، چهلم و سالگرد درگذشت مردگان بسیار اهمیت دارد. در مناسبت هایی مانند شب یلدا و اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان، خانواده ها به ملاقات قبور درگذشتگان می روند و یادشان را گرامی می دارند. بعلاوه، پنجشنبه ها به ویژه پنجشنبه آخر سال در ایران به عنوان روزی برای یادآوری عزیزان از دست رفته، شناخته شده است و بسیاری از ایرانیان در این روزها به قبرستان ها می روند، گل می برند و برای عزیزان خود فاتحه می خوانند.

نتیجه‌گیری:
روز مردگان چیزی فراتر از یک جشن سنتی است؛ این رویداد فرهنگی نشان‌دهنده پیوند عمیق مکزیکی‌ها با گذشته، تاریخ و باورهایشان درباره زندگی و مرگ است. امروزه با گسترش نفوذ این جشن در کشورهای مختلف، از طریق فیلم‌های سینمایی و رویدادهای فرهنگی، جهان بیش از پیش با زیبایی و فلسفه نهفته در آن آشنا شده است. این جشن که زمانی تنها در روستاها و شهرهای مکزیک برگزار می‌شد، اکنون به یک نماد جهانی برای یادبود عزیزان از دست رفته تبدیل شده و همچنان به عنوان یکی از منحصر‌به‌فردترین و باشکوه‌ترین مراسم‌های گرامی‌داشت مردگان در دنیا شناخته می‌شود.