اتفاقاتی که برای مغز در تمام مراحل زندگی رخ می دهد - گیگابلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از جروزالم پست، تا همین اواخر، پاسخ به این پرسش ها روشن نبود. نمودار های رشد که معیار هایی مانند قد و وزن را ردیابی می نمایند تصویر نسبتا واضحی از دامنه رشد فیزیکی انسان ارائه می دهند، اما دانشمندان در خصوص نقاط عطف اصلی بلوغ مغز اطلاعات اندکی دارند.

به منظور کوشش برای حل بعضی از این اسرار یک تیم بین المللی از محققان داده های اسکن مغز را از مطالعات متعددی که نشان دهنده 101457 مغز در تمام مراحل زندگی بودند جمع آوری کردند. جوان ترین مورد اسکن شده در این مطالعه یک جنین 16 هفته ای بود. قدیمی ترین مورد نیز مغز فردی 100 ساله بوده است. در سراسر این مجموعه داده بزرگ دانشمندان توانستند حقایق بسیار شگفت انگیزی را کشف نمایند:

ضخامت قشر مخ لایه بیرونی چروکیده مغز در حدود دو سالگی به اوج خود می رسد. این ناحیه درگیر فرآیند هایی مانند ادراک، زبان و آگاهی است. حجم ماده خاکستری که تعداد کل سلول های مغز را نشان می دهد در دوران کودکی و در حدود 7 سالگی به اوج خود می رسد.

ماده سفید که از اتصالات بین نورون ها تشکیل شده که به مناطقی از مغز اجازه می دهد تا به سرعت با هم ارتباط برقرار نمایند در حدود 30 سالگی در بالاترین مقدار خود واقع شده است و در سنین بعدی بزرگسالی آغاز به کاهش می نماید.

توجه به این نکته مهم است که هدف این مطالعه ارائه تصویری گسترده از بلوغ مغز انسان است و یک نقشه شخصی برای افراد جداگانه ایجاد نمی نماید. رشد مغز با افزایش سن تغییر می نماید. حتی بخش های مختلف مغز مانند نواحی درگیر در بینایی در مقابل گفتار در مراحل مختلف زندگی به نقاط عطف خاص خود می رسند.

در حالی که بعضی از این اجزای ساختاری با رفتار ها مرتبط هستند برای مثال، ماده سفید با تصمیم گیری کارآمدتر مرتبط است هنوز تغییرات ژنتیکی، سلولی و عملکردی پیچیده تری در زمینه تغییرات ساختاری بزرگ وجود دارد.

علیرغم آن که مغز بیش تر در بدو تولد تعریف می گردد با ایجاد نورون های تازه نحوه ارتباط بخش های مختلف مغز با یکدیگر در طول زندگی تغییر می نماید. خبر خوب این است که برخلاف سایر قسمت های بدن مغز ما به گونه ای ساخته شده که در طول زندگی مان تغییر کند و با چالش های ناشی از هر مرحله از زندگی مقابله کند.

دوران شیرخوارگی: از بدو تولد تا دو سالگی

در دوران شیرخوارگی، مغز نوزادان مانند یک اسفنج است. مغز اطلاعات محیطی را به ویژه از والدین یا مراقبان جذب می نماید. برای مثال، در سال اول نوزادان می توانند هر زبانی را یاد بگیرند، اما توانایی این تطابق سریع بر اساس صدا ها یا علائمی که می شنوند یا می بینند در دوره های بعدی به سرعت کاهش می یابد. به همین علت است که یادگیری زبان های تازه در مراحل بعدی زندگی بسیار دشوارتر می گردد به خصوص زبان هایی متفاوت از زبان مادری هستند.

فرآیند های سلولی و ژنتیکی مهمی نیز در این دوره رخ می دهند. در حالی که بیشتر نورون ها در بدو تولد تشکیل می شوند انواع دیگر سلول های مغز مانند سلول های گلیال در سال های اول زندگی به سرعت رشد نموده و بالغ می شوند. سلول های گلیال که می توانند به شکل گیری سیناپس ها، عایق بندی اتصالات، رساندن مواد مغذی و تخریب پاتوژن ها در مغز یاری نمایند برای چندین دهه به بلوغ خود ادامه خواهند داد.

دوران کودکی: 2 تا 10 سال

از حدود 18 ماهگی تا 2 سالگی مغز به سمت یادگیری سوق پیدا می نماید که هم شامل تقویت ارتباطات مهم و هم کاهش ارتباطات استفاده نشده است. برای یاری به مغز در اولویت بندی تجربیات خاص ارتباطات بازدارنده بیش تری ایجاد می گردد که به عنوان ترمز پردازش اطلاعات در مدار های مغز عمل می نمایند.

نوزادان برای کاهش اتصالات حدود نیمی از این سیناپس های تازه تشکیل شده را در فرآیندی به نام هرس سیناپسی از دست می دهند. برای تقویت اتصالات میلیناسیون ایجاد می گردد فرآیندی که در آن اتصالات عصبی به وسیله پروتئین پیچیده و جدا می شوند. این فرآیند به ویژه برای رشد بچه ها مهم است، زیرا آنان یاد می گیرند احساسات را پردازش نمایند، در محیط های اجتماعی تعامل داشته باشند و مهارت های ارتباطی پیچیده تری را توسعه دهند.

از آنجایی که در دوران کودکی پیوند و تقویت بسیار زیادی وجود دارد مغز به ویژه نسبت به تعامل با مراقبان و دیگران در محیط حساس است. استرس ناشی از ضربه یا غفلت در این دوران می تواند تاثیرات بسیار عمیقی بر بقیه رشد مغز کودک در طول زندگی داشته باشد.

نوجوانی از 10 تا 19 سالگی

نوجوانی از نظر رفتاری سن دشواری محسوب می گردد. از حدود سن 10 تا 19 سالگی تغییرات پویایی در شبکه های مغزی وجود دارد که در یادگیری نحوه پردازش احساسات و انگیزه های پیرامون تجربیات مختلف نقش دارند.

این افزایش حساسیت نسبت به محیط در یک دوره دیگر از هرس سیناپسی و میلیناسیون گسترده به طور خاص در در مدار های زیربنایی احساسات و پاداش بازتاب می یابد. به همین علت است که نوجوانان برای کشف تجربیات تازه صرفنظر از این که چقدر خطرناک یا تهدیدنماینده باشند انگیزه پیدا می نمایند.

بزرگسالان جوان: 20 تا 39 سالگی

اواسط تا اواخر دهه دوم عمر اغلب نوعی اوج رشد مغز یا نمونه ای از زمانی که مغز بالغ می گردد در نظر گرفته شده است. این افسانه تا حدودی بدان خاطر است که حجم ماده سفید که به سرعت پردازش اطلاعات یاری می نماید در این سنین به سطح بالایی می رسد. شبکه های عصبی به ویژه شبکه های عصبی که درگیر تفکر منطقی و در نظر گرفتن پیامد های آینده هستند دائما در حال اصلاح و تطبیق در بزرگسالی می باشند. با این وجود، رشد مغز به هیچ وجه تمام نشده بلکه با یک استراتژی متفاوت عمل می نماید. با پیشرفت مغز در دهه سوم و چهارم عمر انعطاف پذیری سیناپسی بزرگسالان یا توانایی اتصالات برای تقویت یا ضعیف شدن در پاسخ به تغییرات در فعالیت در اولویت قرار می گیرد.

از 40 تا 60 سالگی

در دهه چهارم عمر و پس از آن زندگی به سمت نقش های چالش برانگیز بزرگسالی از جمله مشغول شدن به شغل و مراقبت از خانواده تغییر می نماید. تجربیاتی مانند مشارکت در جامعه، انتخاب سبک زندگی یا قرار گرفتن در معرض استرس یا سموم می تواند به شدت بر رشد مغز و پیری تاثیر بگذارد. برای مثال، یک فرد 50 ساله که بسیار اجتماعی است به طور منظم ورزش می نماید، مسافرت می نماید یا داوطلب انجام فعالیت ها می گردد ممکن است مغز جوان تری نسبت به یک فرد 50 ساله داشته باشد که تا حد زیادی منزوی است و به ندرت درگیر فعالیت های اجتماعی می باشد.

مطالعات نشان می دهند افراد مسن تری که درگیر وظایف آموزش حافظه، جدول کلمات متقاطع و حتی بازی های ویدیویی هستند می توانند بعضی عملکرد های شناختی را بهبود بخشند، اما سازوکار زیربنایی این یافته ها هنوز ناشناخته است.

65 سالگی و بالاتر

در اواخر زندگی مقدار مغز کوچک می گردد و می تواند آغاز به زوال کند. با این وجود، افراد مسن تر نیز از ظرفیت بالقوه خردمندی بیش تری برخوردار هستند که براساس تجربیات یک عمر ساخته شده است. بعضی از محققان اشاره نموده اند که مدار های مغزی مرتبط با پردازش عاطفی و تصمیم گیری اخلاقی ممکن است در اجزای مختلف خرد دخیل باشند اگرچه تحقیقات انجام شده در این باره هنوز محدود هستند.