جاده ابریشم، راهی برای گسترش تمدن از ابتدای تجارت تا عصر اکتشاف - گیگابلاگ

نامگذاری جاده ابریشم

مارکوپولو اروپایی کاوشگر که از سال 1254 تا 1324 میلادی زندگی می کرده در این جهتها سفر کرد و در حرکت مشهور خود آن ها را عمیقا توصیف نمود اما با نامگذاری به آن اعتبار نداد. جغرافیادان و مسافر آلمانی به نام فردیناند ون ریچدوفن (Ferdinand von Richthofen) در سال 1877 میلادی این راه ها را جاده ابریشم یا جهتهای ابریشم نامید. مارکوپولو و ریچدوفن هر دو به کالاهایی که در جاده ابریشم حمل و نقل می شدند اشاره کرده اند.

فردیناند ون ریچدوفن در سال 1877 میلادی این راه ها را جاده ابریشم نامید

از جمله کالاهایی که از غرب به شرق به وسیله این جاده منتقل می شده است شامل اسب ها، زین و وسایل سوارکاری، انگور، سگ ها و سایر حیوانات مشابه، خز و پوست حیوانات، عسل، میوه ها، ظروف شیشه ای، پتو، فرش، منسوجات، طلا و نقره، شترها، بردگان و سلاح و زره پوش بوده است. از طرف دیگر کالاهایی که از شرق به غرب تجارت می شده شامل ابریشم، چای، رنگ ها، سنگ های قیمتی، فنجان ها و گلدان ها، ظروف چینی، ادویه جات، مصنوعات برنز و طلا، دارو، عطر و ادکلن، عاج، برنج، کاغذ و باروت بوده است.

بسته شدن جاده ابریشم و عصر اکتشاف

این ساختار شبکه از جهتها به طور منظم از 130 سال پیش از میلاد و زمانی که امپراتور هان به طور رسمی تجارت خود را با غرب شروع کرد استفاده می شده است. در سال 1453 میلادی زمانی که امپراتوری عثمانی تجارت با غرب را تحریم کرد جهتهای این جاده را مسدود نمود. در این زمان اروپایی ها از محصولات شرقی استفاده می کردند بنابراین پس از بسته شدن جاده ابریشم تجار به دنبال یافتن جهتهای جدید تجاری برای پاسخگویی به تقاضای این کالاها بودند.

امپراتوری عثمانی جهتهای جاده ابریشم را مسدود نمود

بستن جاده ابریشم باعث شد تا عصر کشف در بین سال های 1453 تا 1660 میلادی شروع شود. مهاجران اروپایی برای جایزیگی تجارت مجبور شدند تا به دریاها رفته و نقشه های جهتهای دریایی جدیدی را ایجاد کنند. عصر کشف بر فرهنگ سراسر دنیا تاثیر بسیاری گذاشت. کشتی های اروپایی و به نام های کشورشان، فرهنگ و مذهب خود را به دیگران انتقال داده و در عین حال آن ها نیز تحت تاثیر فرهنگ سرزمین های مقصد خود نهاده شدند. جاده ابریشم از زمان باز شدن تا بسته شدن آن تاثیر زیادی در توسعه تمدن در دنیا داشته است و تصور دنیای مدرن بدون آن سخت است.

جهت سلطنتی فارس ها

تاریخچه جاده ابریشم در عمل به پیش از سلسله هان باز می شود. این جهت به عنوان جاده سلطنتی فارس ها که یکی از مهمترین شرکا در طول جهت این جاده بودند در زمان امپراتوری هخامنشیان و در حدود 500 سال پیش از میلاد تاسیس شد. جاده سلطنتی فارس ها از سوسا در شمال ایران امروزی شروع شده و تا دریای مدیترانه و آسیای میانه و ترکیه امروزی امتداد می یافت. ایستگاه های مختلفی در سراسر این جهت وجود داشته که با اسب های تازه نفس برای نامه رسان ها مورد استفاده قرار می گرفت تا بتوانند سریعا پیغام های خود را در سراسر امپراتوری منتقل کنند. این خطوط قرن ها بعد به عنوان الگوی برای پست ایالات متحده مورد استفاده نهاده شد. فارس ها به دقت از جاده سلطنتی محافظت کرده و در طول زمان آن را به جاده های کوچکتری گسترش دادند. در نهایت این جهتها به قاره هند، بین النهرین و مصر منتهی شدند.

چین و جهتهای غربی

پس از اینکه الکساندر عظیم ایران را فتح نمود، در سال 339 پیش از میلاد او شهر اسکندریه اشکات را در دره فرگانا (Fergana) تاسیس کرد که امروزه در کشور تاجیکستان واقع شده است. در طول زمان جنگجویان مقدونی در کنار بومیان این منطقه جمعیتی را با فرهنگ بومی ایجاد نموده که تحت سلطه الکساندر رشد کرد. در زمان حکومت دولت یونانی بلخ و در سال های 260 تا 195 پیش از میلاد، امپراتوری روم سرزمین های خود را مجددا گسترش داد. بر اساس آنچه مورخ یونانی استرابو (Strabo) نوشته، گفته شده است که رومی ها امپراتوری خود را تا سرس (Seres) گسترش دادند. سرس نامی بود که یونانی ها و رومیان آن را چین می دانسته و به نام سرزمینی که ابریشم از آن آمده شناخته می شده است. بنابراین تصور می شود که اولین ارتباط بین چینی و غرب در حدود 200 سال پیش از میلاد انجام شده است.

سلسله هان چین که از 202 تا 150 پیش از میلاد حکومت می کرده است به طور معمول توسط قبایل عشایری ژیانگنو (Xiongnu) در مرزهای شمالی و غربی مورد آزار و اذیت قرار می گرفت. در سال 138 پیش از میلاد امپراتور وو (Wu) فرستاده خود به نام ژانگ کیان (Zhang Qian) را برای مذاکره با مردم یوجی (Yuezhi) برای یاری به شکست ژیانگنو فرستاد. سفر ژانگ کیان موجب شد تا او بتواند با بسیاری از فرهنگ ها و تمدن ها در آسیای مرکزی ارتباط برقرار کند. در میان این افراد کسانی مانند دایوان (Dayuan) و یونیونز عظیم (Great Ionians) از بقیه مهمتر بودند. دایوان است های قدرتمندی داشت. بنابراین ژانگ کیان به امپراتور خود گزارش داد که آن ها می توانند به طور موثری در مقابل مهاجمان یاری کنند.

از اثرات سفر ژانگ کیان نه تنها ارتباط بیشتر بین چین و غرب بلکه یک برنامه اصلاح شده برای انتقال اسب و سازماندهی آن ها در سراسر سرزمین چین برای تجهیز سواره نظام بود. این نوع از اسب ها به مدت طولانی در چین شناخته شده بود و در اوایل سلسله شانگ در سال های 1600 تا 1046 پیش از میلاد نیز در جنگ ها برای سواره نظام و ارابه ها مورد استفاده قرار می گرفت. بنابراین چینی ها به سرعت عاشق اسب های غربی شدند. به این شکل سلسله هان توانست تا با اسب هایی که از دایوان گرفته بود مهاجمان شمالی را از بین ببرد. این موفقیت امپراتور چین را به این فکر انداخت که می تواند چیزهای دیگری را نیز به وسیله تجارت با غرب به دست آورد. بنابراین جاده ابریشم در 130 سال پیش از میلاد راه اندازی شد.

بین سال های 171 تا 133 پیش از میلاد مهرداد اول از اشکانیان مبارزه ای را برای تقویت و گسترش پادشاهی خود در بین النهرین شروع نمود. پادشاه سلوکی آنتیوخوس هفتم (Antiochus) که با کشورگشایی او مخالف بود تصمیم گرفت تا علاوه بر این انتقام مرگ برادرش دمیتریوس را نیز بگیرد بنابراین علیه نیروهای اشکانی و جانشین مهرداد یکم به جنگ پرداخت. با شکست آنتیوخوس، بینالنهرین تحت حکومت اشکانیان نهاده شده و بدین ترتیب کنترل جاده ابریشم را در دست گرفتند. سپس اشکانیان به واسطه های مرکزی میان چین و غرب تبدیل شدند.

کالاهایی که به وسیله جاده ابریشم تجارت می شدند

در حالی که بسیاری از کالاهای مختلف در طول جاده ابریشم جا به جا می شده اند اما محبوبیت ابریشم چینی در غرب و به خصوص در روم بسیار بیش از سایرین بوده است. جهتهای این جاده از چین شروع شده و با عبور از هند و آسیای صغیر، به وسیله بین النهرین به مصر و قاره آفریقا، یونان و روم و تا بریتانیا گسترش یافت.

تجارت باروت و کاغذ تاثیر بیشتری بر فرهنگ تمدن ها داشت

منطقه بین النهرین شمالی که ایران امروزی در آن واقع شده است به عنوان بخشی از امپراتوری اشکانی مبادلات فرهنگی را با چین که نزدیکترین شریک تجاری آن بود شروع نمود. کاغذ که در زمان سلسله هان در چین اختراع شده بود و همچنین باروت که آن نیز یک اختراع چینی بود تاثیر بیشتری نسبت به ابریشم بر فرهنگ تمدن ها داشت. همچنین ادویه های مختلف از شرق نیز بیشتر از صنعت مد که تحت تاثیر ابریشم بود رشد کرده اند. با این حال در زمان امپراتوری روم به نام آگوستوس تجارت بین چین و غرب شدت گرفته و ابریشم کالای مورد علاقه در مصر، یونان و به ویژه در روم بود.

میراث جاده ابریشم

ارزشمندترین بخش جاده ابریشم تبادل فرهنگی آن بود. هنر، مذهب، زبان، علم، معماری و هر عنصر تمدن دیگر در امتداد این جهت مبادله گشت و همچنین کالاهای تجاری توسط بازرگانان از کشوری به کشور دیگر حمل شد. در کنار این ها بیماری نیز به وسیله این جهت منتقل شده و تصور می شود که طاعون بوبونی در سال 542 میلادی توانست به وسیله همین جاده به قسطنطنیه رسیده و امپراتوری بیزانس را تخریب نماید.

بسته شدن جاده ابریشم تجار را مجبور کرده تا بتوانند تجارت خود را به وسیله دریاها به انجام رسانده و منجر به شروع عصر اکتشاف شد. در زمان خود جاده ابریشم برای گسترش درک مردم از دنیای که در آن زندگی می کرده اند مورد استفاده قرار می گرفت. بسته شدن آن اروپاییان را به سراسر اقیانوس ها کشانده و باعث شد تا در نهایت دنیای جدید آمریکا را در اصطلاح خودشان بدست آورند. به این ترتیب می توان گفت که شروع و انتها جاده ابریشم زمینه ای برای توسعه دنیا مدرن را ایجاد نموده است.

منبع: www.ancient.eu