به بچه های بدغذا اشتهاآور بدهیم یا ندهیم؟ - گیگابلاگ

یکی از آن راه ها استفاده از داروهای اشتهاآور است که این روزها هم انواع شیمیایی و هم گیاهی و طبیعی آن در بازار وجود دارد. گاهی بیقراری مادر از بی اشتهایی بچه به اینجا ختم می گردد که او را نزد پزشکان متعدد می برد و آنها نیز برایش شربت اشتها تجویز می نمایند ولی ممکن است بعضی مادران با توصیه اطرافیان خودسرانه داروهای افزایش اشتها برای کودک تهیه نمایند، اما موضوع مهم این است که آیا واقعا استفاده از داروهای اشتهاآور می تواند معجزه کند؟

در این مطلب عملکرد داروهای اشتهاآور را آنالیز می کنیم و اینکه مصرف این دارو برای چه بچه هایی لازم و برای چه بچه هایی خطرناک است؟ دکتر نوشین محمدحسینی به این پرسش پاسخ می دهد که بی اشتهایی کودک ناشی از چه مشکل هایی می تواند باشد؟

داروهای اشتهاآور چگونه باعث افزایش اشتها می شوند؟

داروهای اشتهاآور معمولا یک آنتی هیستامین هستند که یکی از عوارض آن تاثیر بر اشتهاست. یکی از معروف ترین و مهم ترین داروهای اشتهاآور سیپروهپتادین است که به عنوان یک داروی آنتی هیستامین و ضدآلرژی امروزه در درمان بعضی آلرژی های غذایی، آلرژی های مداوم فصلی، آلرژی های مرتبط با خون و پلاسما، آلرژی های خفیف پوستی و بعضی درمان های پوست تجویز می گردد. از عوارض این دارو در بعضی موارد افزایش اشتهاست.

این داروها چه عوارضی برای بچه ها ایجاد می نمایند؟

از عوارض آنها می توان به گیجی، خواب آلودگی، نداشتن تمرکز، نخوابیدن کودک به علت هیجان زیاد، بیقراری، تپش قلب، کاهش فشار خون، اثر بر عملکرد کبد، اسهال، یبوست و استفراغ اشاره نمود. این دارو می تواند در بچه ها عارضه کاهش هشدارهای مغزی و اختلال دفع ادراری (به خصوص در موارد مسمومیت و مصرف مفرط) ایجاد کند. بیشتر عوارض این دارو به علت اثر سیپروهپتادین بر دستگاه اعصاب مرکزی است.

در چه سنینی نباید از این دارو برای بچه ها استفاده کرد؟

مصرف زیاد این دارو در بچه ها می تواند منجر به توهم، مشکل های قلبی و ریوی و حتی مرگ گردد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مصرف این دارو را در بچه ها زیر 2 سال مطلقا ممنوع اعلام نموده است. در بچه ها بین 2 تا 4 سال هم به علت احتمال ایجاد مسمومیت مصرف دارو پیشنهاد نشده و در بچه ها بالای 4 سال مصرف این دارو تحت نظر پزشک و برای مدت کوتاه بلامانع است.

داروهای اشتهاآور گیاهی چه عملکردی دارند؟

داروهای گیاهی اشتهاآور که عمدتا در بچه ها مورد استفاده قرار می گیرند، معمولا عصاره ای از گیاهان یا میوه هاست؛ مانند عصاره انار که تاثیر سوئی روی کودک ندارد و عملکردش مثل این است که شما یک ماده ترش به کودکتان بدهید که قطعا بعد از آن بچه احساس گرسنگی می نماید.

تصور کنید شما کی لیوان آب انار بخورید یا رب انار را خالی مصرف کنید، مسلما بعد از آن ضعف می کنید و احتیاج دارید یک ماده خوراکی بخورید تا ضعفتان برطرف گردد. عملکرد این داروها نیز به همین صورت است.

آیا داروهای گیاهی افزایش اشتها کم عارضه تر هستند؟

ساده ترین و بی خطرترین خوراکی سودمند همان آب است، اما اگر آب را هم زیاد و بی رویه مصرف کنیم، باعث می گردد تمام املاح و مواد ضروری بدن رقیق و از بدن دفع شوند، بنابراین مصرف هر دارو و حتی ماده غذایی باید به مقدار باشد. مصرف خودسرانه و طولانی مدت این داروها اصلا توصیه نمی گردد و باید حتما برای مصرفشان با پزشک مشورت کنید.

آیا مصرف داروهای اشتهاآور در مدت زمان کوتاه هم می تواند عوارض داشته باشد؟

مدت زمان مصرف داروها اهمیت زیادی دارد و قطعا این داروها چون بر دیگر ارگان های بدن نیز تاثیر می گذارند، مصرف طولانی مدت آنها اصلا توصیه نمی گردد، اما نکته مهم تر این است که بی اشتهایی می تواند علت های مختلفی داشته باشد از جمله بیماری های عفونی مثل یک عفونت ادراری ساده، والدین با خوراندن شربت اشتهای حتی گیاهی به کودکشان در واقع علامت یک بیماری را پنهان می نمایند.

ممکن است بی اشتهایی ناشی از بیماری هورمونی باشد و در این صورت رشد بچه دچار مشکل گردد. حتی بیماری تیروئید، دیابت و کم خونی نیز همگی روی اشتها تاثیر می گذارند. اگر والدین خودسرانه این داروها را به کودکشان بدهند بدون آنکه علت بی اشتهایی بچه آنالیز شده باشد، ممکن است روند درمان بیماری کودکشان را به تعویق بیندازد و زمانی متوجه شوند که خیلی دیر شده باشد.

مهم ترین معیار اشتها و تغذیه بچه ها منحنی رشد است

دکتر ضیاءالدین مظهری*: بچه ها بنا بر غریزه طبیعی حفظ حیات، احتیاج دارند غذا بخورند و این یک احتیاج طبیعی است مگر آنکه کودک به دلایلی دچار بی اشتهایی شده باشد. نتایج مطالعه های متعدد نشان داده، مادران جوان بین بی اشتهایی و عدم احتیاج به غذا در کودک تفاوت قائل نمی شوند و همین مساله باعث می گردد مدام دنبال راه حلی برای افزایش اشتهای فرزند خود باشند.

در سال اول، رشد کودک بسیار سریع اتفاق می افتد، به گونه ای که در خاتمه 3 سالگی وزن کودک به 3 برابر وزن هنگام تولدش می رسد. و قدش هم بین 25 تا 30 سانتی متر رشد می نماید، اما در سال دوم، رشد کودک به نصف این اندازه می رسد و در سال سوم، رشد قدی و وزنی سرعت زیادی ندارد. در حقیقت بعد از 3 سالگی فرآیند رشد به گونه ای است که اگر کودک در سال 8 سانتی متر قد کشید و 2 تا 3 کیلوگرم وزش بالا رفت، عالی ترین رشد را داشته است.

متاسفانه بسیاری از مادران به زور یا با دادن پاداش یا التماس یا شیوه های نادرست دیگر، بچه را وادار به خوردن غذا می نمایند، در حالی که با این کار سیستم طبیعی برطرف احتیاج کودک را به هم می ریزند و کودک از غذا خوردن متنفر می گردد یا خاطره بدی از غذا خوردن در ذهنش باقی می ماند. بعضی از مادران نیز برای آنکه اشتهای کودکشان را زیاد نمایند، انواع مکمل های مولتی ویتامین را به کودکشان می خورانند یا به او شربت اشتهاآور می دهند.

باید بدانید مولتی ویتامین ها خواص مواد غذایی طبیعی را ندارند، بنابراین خیلی به آنها اعتماد نکنید و خودسرانه به کودکتان مکمل ندهید. از سوی دیگر، شربت های اشتهاآور گیاهی که در عطاری ها موجود است را هم نباید خودسرانه مصرف کرد چون از مواد غیرمجازی مانند کورتون که چاق نماینده است استفاده می نمایند و قطعا عوارضی را برای کودک به وجود می آورند.

پس حتی داروهای گیاهی اشتهاآور را نیز خودسرانه مصرف نکنید. بی اشتهایی ممکن است ناشی از یک بیماری باشد که تشخیص آن با پزشک است. یکی از عوامل کم اشتهایی، کم خونی و فقر آهن است. بعلاوه کمبود روی و ویتامین تشخیص آن با پزشک است. یکی از عوامل کم اشتهایی، کم خونی و فقر آهن است. بعلاوه کمبود روی و ویتامین D3 نیز می تواند باعث کم اشتهایی در بچه ها گردد.

از سوی دیگر، والدین باید برای رشد فرزندشان منحنی رشد را ملاک قرار دهند، نه نظر شخصی خود را. اگر این منحنی بالارونده بود، به آن معناست که بچه سوءتغذیه ندارد ولی اگر روند نزولی باشد، باید حتما کودک را به پیش پزشک ببرند تا علت را آنالیز کند.

بی اشتهایی ممکن است ناشی از عفونت یا حتی دندان درآوردن یا اسهال و حتی تب نیز باشد. نکته مهم تر اینکه اندازه اشتها به عوامل ژنتیکی نیز بستگی دارد، در نتیجه نباید کودک را با بچه های دیگر در این زمینه مقایسه کرد.

* استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

پ