مشاور ملک عبدالله: دلار تا 10 سال آینده اهمیت خود را از دست می دهد - گیگابلاگ

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی نوشته است که سیاست اعمال مجازات علیه دیگر کشور ها از سوی آمریکا، موجب شده است نه تنها مخالفان، بلکه بسیاری از کشور ها از جمله متحدان آمریکا نیز به دنبال کنار گذاشتن دلار آمریکا از مبادلات تجاری و بین المللی خود باشند.

در گزارش وال استریت ژورنال آمده است: کشور های متحد آمریکا و مخالفان به دنبال جایگزین مناسب برای دلار در مبادلات تجاری خود هستند. این موضوع برای اتحادیه اروپا و هند امری لازم است تا بتوانند با ایران به تجارت بپردازند. همچنین چین و روسیه نیز در کوشش برای فرار از کنترل آمریکا هستند.

متحدان و مخالفان آمریکا کوشش می کنند تا با جایگزینی سیستم هایی که به دلار آمریکا وابسته نباشند، از کنترل این کشور بر تجارت بین المللی خود جلوگیری کنند. تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در خروج از توافق هسته ای با ایران و اعمال مجازات های اقتصادی علیه این کشور موجب شد تا این روند سرعت بگیرد.

انگلیس، آلمان و فرانسه از این قبیل مجازات ها که به طور ویژه هرگونه داد و ستد دلاری با بانک های ایرانی را ممنوع می نماید، پشتیبانی نکردند. هند نیز مراتب نارضایتی و ناخرسندی خود را اعلام کرده است. در کنار این که هندی ها به نفت ایران احتیاج دارند، ایران یکی از شرکای طولانی مدت هند محسوب می گردد. به همین دلیل از ماه نوامبر گذشته، یک سیستم جایگزین بین دو کشور به اجرا در آمده است.

چین و روسیه نیز تمایل دارند از کنترل آمریکا خارج شده و سیستم های غیرقابل کنترل توسط آمریکا را استفاده کنند. به علاوه، این دو کشور تفاهم نامه هایی به روبل و یوآن به امضاء رسانده اند و دلار را از معاملات خود حذف کرده اند.

حسین عسکری به آنالیز ابعاد این موضوع پرداخته است.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (1978 میلادی) و مشاور پادشاه عربستان سعودی (ملک عبدالله) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین المللی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا و رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت دنیای است و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جرج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی با آنالیز روند حذف دلار از تجارت بین المللی، بیان کرده است که مجازات های آمریکا علیه دیگر کشور ها موجب شده حتی متحدان آمریکا نیز به فکر کنار گذاشتن دلار از مبادلات باشند. به نظر شما حذف دلار از مبادلات بین المللی چقدر شدنی است؟

عسکری: یک واقعیت آشکار است و آن این است که ایالات متحده امریکا در دوره ترامپ دیگر با متحدان خود جهت دستیابی به درک متقابل تقریباً در خصوص هر مسئله ای مشورت نمی نماید. وقتی صحبت از تجارت بین المللی می گردد، ایالات متحده امریکا با اعمال تحریم های مستقیم و غیرمستقیم یا ثانویه بر کشور ها به سادگی آنچه را می خواهد انجام می دهد و حداقل به چهار دلیل از آن فاصله می گیرد. مهمترین دلیل اندازه اقتصاد آن است. شهرت آن طی سال ها به عنوان کشوری که به سرمایه گذاران امنیت و احترام به قانون را اعطاء می نماید ساخته شده است، اما این شهرت به سرعت رو به زوال است.

بعضی از کشور ها ممکن است بر قدرت نظامی خود افزوده و دیگران را تهدید کنند و نقش دلار در تجارت بین المللی، به عنوان ارز ذخیره و یک ارز پناهگاه امن برای سرمایه گذاران پررنگ گردد؛ بنابراین نمی توانید دلار را از تجارت بین المللی خارج کنید.

آنچه بسیاری از کارشناسان درباره آن صحبت کرده اند کاهش نقش دلار است. وقتی یورو تأسیس شد کاهش ارزش دلار آرزو بود. اما نقش یورو با سرعتی که بسیاری از اروپایی ها امیدوار بودند افزایش نیافته است، زیرا اقتصاد های یورو طی 20 سال گذشته عملکرد خوبی نداشته اند. اما نقش دلار به طور پیوسته زمانی کاهش خواهد یافت که اندازه نسبی اقتصاد ایالات متحده امریکا کاهش یابد.

اگر ایالات متحده به قلدری خود ادامه دهد و همواره تحریم هایی را علیه سایر کشور ها اعمال کند و این کار را با شیوه قلدری انجام دهد نقش دلار نیز کمرنگ می گردد و این مهم می تواند تقویت گردد در صورتی که کشور هایی مانند اعضای یورو و چین کوشش مشترکی را برای مبادله تجارت خود با ارز های غیر دلاری انجام دهند.

کوشش آن ها همچنین تقویت خواهد شد اگر عملکرد اقتصادی آن ها نسبت به ایالات متحده برتر باشد و اگر بازار های اقتصادی آن ها یک محیط امن و باثبات را برای سرمایه گذاران بین المللی فراهم کند.

مطابق گزارش وال استریت ژورنال سیستم پرداخت یوآنی CIPS که توسط چین راه اندازی شده است می تواند در آینده به عنوان جایگزینی برای سیستم سوئیفت باشد. آیا این سیستم می تواند سوئیفت را کنار بزند؟

عسکری: واضح است که آمریکا از قدرت خود در برابر سوئیفت سوء استفاده کرده است. امریکا حتی اعتماد متحدین خود را نیز از دست داده است. متحدینی مانند اروپا، ژاپن، کانادا، استرالیا و غیره. امریکا از سوئیفت به عنوان سلاح استفاده کرده تا متحدین خود را مجبور کند پیرو خطوط آن باشند.

اما همانطور که گفتم، اگر ایالات متحده این راستا را ادامه دهد نقش دلار کم می گردد. اگر معجزه اقتصادی چین ادامه یابد و اگر چین بازار اقتصادی را فراهم کند که سرپناهی امن و حمایت قانونی محکم از سرمایه گذاران را فراهم کند، بنابراین CIPS می تواند جایگزین SWIFT گردد. البته این روند ده یا پانزده سال طول می کشد.

تجارت بین الملل بر اساس دلار بنا شده است و این موضوع برای آمریکا این امکان را فراهم می آورد تا بر جریان واردات و صادرات نظارت و کنترل داشته باشد؛ لذا حتی اگر دلار در تجارت دنیای به عنوان ارز مسلط باقی بماند، راه اندازی سیستم های جدید، فرصت های آمریکا برای تحمیل سیاست های خود و استفاده مجدد از مجازات را کاهش می دهد. ارزیابی شما چیست؟

عسکری: قطعا، ایالات متحده آمریکا به خواست خود تحریم ها را تحمیل می نماید و سایر کشور ها را وادار می نماید تا از دستوراتش پیروی کنند در غیر این صورت با مجازات و جریمه روبرو خواهند شد.

چنین تغییری دنیا را از تسلط ایالات متحده آزاد می نماید. سلطه ای که نه تنها اقتصادی بلکه سیاسی است. سلطه سیاسی با سلطه اقتصادی با هم اجرا می شوند. آنچه بسیاری متوجه نیستند این است که بازار های اقتصادی شکننده هستند. یک بار که وحشت ایجاد کنید به دست آوردن اعتماد سابق سخت خواهد بود. واقعیت این است که دولت ایالات متحده امریکا سریع اعتماد دنیای را از دست می دهد.

حذف دلار از مبادلات بین المللی می تواند چه آثاری بر تجارت بین الملل داشته باشد؟

عسکری: من در شرایط عادی اعتقاد ندارم که این امر بر حجم تجارت تأثیر بگذارد. اما با توجه به قاطعیت ایالات متحده برای اعمال تحریم هایی که به نوبه خود تجارت را کاهش می دهد، کاهش ارزش دلار می تواند میزان تجارت دنیای را افزایش دهد.